Powrót Szkoła Podstawowa nr 2 w Błoniu

Marzena Żakowska

WŁASNY PROGRAM ZAJĘĆ LOGOPEDYCZNYCH
DLA UCZNIÓW KLASY PIERWSZEJ
"LOGOPEDYCZNA FRAJDA"

W swojej pracy, jako logopeda szkolny, zauważyłam, że wśród uczniów klas pierwszych istnieje spora grupa dzieci z nieutrwaloną prawidłową wymową. Dzieci te artykułują poprawnie poszczególne głoski w izolacji, bądź w nagłosie, czy w poszczególnym wyrazie, a jednak w mowie spontanicznej pojawiają się wady wymowy. Poza tym większość uczniów siedmioletnich mówi niedbale, niewyraźnie, ma słabą motorykę narządów artykulacyjnych, ubogie słownictwo i formę wypowiedzi. Z myślą o tych dzieciach skonstruowałam własny program zajęć logopedycznych. Program "Logopedyczna frajda" przeznaczony jest dla uczniów klasy pierwszej w Szkole Podstawowej nr 2 w Błoniu. W tym roku szkolnym realizowany jest on we wtorki z  uczniami z klasy Id. Proponowane tematy obejmują zagadnienia i ćwiczenia logopedyczne, takie jak: ćwiczenia oddechowe, fonacyjne, słuchowe, usprawniające narządy mowy, ćwiczenia artykulacyjne oraz utrwalające. Spotkania z dziećmi zawierają ćwiczenia i zabawy dostosowane do potrzeb dzieci siedmioletnich i programu nauczania w klasie pierwszej.

CELE GŁÓWNE PROGRAMU:

v    wspomaganie kształtowania się i rozwoju mowy dziecka;

v    doskonalenie wymowy i komunikacji słownej;

v    rozwijanie świadomości i kompetencji językowej;

v    komunikowanie się w języku pozawerbalnym;

v    stymulowanie rozwoju społecznego i psychoruchowego.

CELE OPERACYJNE:

v     wspieranie terapii logopedycznej;

v     rozwijanie słuchu fizycznego i fonematycznego;

v     uczenie prawidłowego oddychania;

v     usprawnianie motoryki narządów mowy;

v     usprawnianie poczucia rytmu, akcentu i melodii;

v     diagnozowanie zaburzeń mowy;

v     korygowanie wad wymowy;

v     bogacenie zasobu słownictwa, form wypowiedzi;

v     ćwiczenie dykcji i poprawności wymowy;

v     kształcenie umiejętności pisania i czytania;

v     rozwijanie pamięci, wyobraźni; twórczego myślenia;

v     kształcenie umiejętności współpracy, nawiązywania interakcji społecznych.

SPODZIEWANE EFEKTY:

v     oddech dziecka jest pogłębiony, faza wydechowa wydłużona;

v     dziecko komunikuje się pozawerbalnie za pomocą gestu, ruchu i mimiki;

v     rozumie teksty słowne;

v     różnicuje głoski opozycyjne;

v     posiada świadomość posługiwania się głosem o odpowiednim natężeniu i wysokości;

v     prawidłowo przekazuje informacje;

v     swobodnie wypowiada się w mowie potocznej w poprawnej formie gramatycznej;

v     doskonali wymowę poszczególnych głosek w sylabach, wyrazach, zdaniach i mowie spontanicznej;

v     recytuje proste wierszyki, śpiewa proste piosenki, układa wyrazy w rymowanki;

v     doskonali precyzję ruchów w zakresie dużej i małej motoryki;

v     współpracuje z innymi dziećmi w realizowaniu zadań i podczas zabawy.


METODY PRACY:

v     ćwiczenia oddechowe, słuchowe, głosowe, artykulacyjne

v     zabawa zorganizowana i spontaniczna

v     gry i zabawy słowne

v     dobór i przybliżanie literatury dziecięcej

v     piosenki, wierszyki

v     rozmowa, opowiadanie, dyskusja

v     instruktaż, pokaz

v     twórczość plastyczna i artystyczna

v     elementy pantomimiczne

FORMY PRACY:

v     praca z całą grupą

v     praca w małych grupach i zespołach

v     praca indywidualna z dzieckiem

TEMATYKA ZAJĘĆ:

1.    "Dzień dobry" – zabawy na poznanie się, wyjaśnienie pojęć "logopedia", "logopeda".

2.    "Zabawy z wiatrem" – ćwiczenia oddechowe i rytmiczne.

3.    "Wesołe baloniki" – ćwiczenia oddechowe, fonacyjne, słuchowe.

4.    "Magiczna piłeczka" – ćwiczenia oddechowe, wydłużanie fazy wydechowej, stymulacja rozwoju psychoruchowego.

5.    "Języczek wędrowniczek" – usprawnianie motoryki narządów mowy, śpiew, świadomość ciała.

6.    "Mniam, mniam" – usprawnianie motoryki języka i warg, usprawnianie zmysłu smaku, ćwiczenie wymowy.

7.    "Miś" – ćwiczenia oddechowe, usprawnianie podniebienia miękkiego, wyrażanie emocji i ekspresji.

8.    "Głośno-cicho, wysoko-nisko" – umiejętność posługiwania się głosem, rozwijanie wrażliwości słuchowej, umiejętności pozawerbalne.

9.    "Zwierzyniec" – ćwiczenie głosu, percepcji słuchowej, wzbudzanie wyobraźni i improwizacji, pantomima.

10.     "Zawody" – usprawnianie narządów mowy, wzbogacanie wiedzy o zawodach, artykulacja głosek dentalizowanych.

11.    "Zawody i ich atrybuty" – wzbogacanie słownictwa, artykulacja głosek dentalizowanych, pantomima.

12. "Mikołajki" – pielęgnowanie tradycji, wzbogacanie słownictwa, rozwijanie poczucia rytmu.

13. "Lalki Julii" – wykonywanie precyzyjnych ruchów, analiza i synteza sylabowa, artykulacja głosek l, j, różnicowanie tych głosek.

14. "Zielone gałązki, kolorowe bombki" – usprawnianie motoryki języka, artykulacja głosek k, g, k`, g`, rozwijanie twórczości plastycznej, pielęgnowanie tradycji polskich.

15. "Węże" – artykulacja głoski s, ćwiczenie wymowy i dykcji, zainteresowanie literaturą dziecięcą.

16. "Muchy i świerszcze" – ćwiczenie słuchu i koncentracji, artykulacja głosek s, z, c, ćwiczenie wymowy i dykcji.

17. "Babcia i dziadek" – wyrażanie przywiązania do członków rodziny, artykulacja głosek ś, ź, ć, dź, ćwiczenia manualne.

18. "Dzwonek" – ćwiczenie słuchu i koncentracji, artykulacja głosek dentalizowanych syczących, eliminowanie mowy międzyzębowej.

19. "Szumiące morze" – artykulacja głoski sz, kształtowanie prawidłowego toru oddechowego, doskonalenie sprawności fizycznej i precyzji ruchów.

20. "Walentynkowe serduszko" – wyrażanie emocji, rozwijanie twórczości plastycznej, różnicowanie głosek s-sz.

21. "Żaba w samolocie" – artykulacja głoski ż, precyzja ruchów i twórcza aktywność, integracja grupy.

22. "Żaglówki" – poprawna wymowa głoski ż, utrwalanie pisowni wyrazów z ż, rz, ćwiczenie pamięci.

23. "Zabawna żaba" – usprawnianie motoryki narządów mowy, różnicowanie głosek z-ż, stymulowanie rozwoju psychoruchowego.

24. "Wesoła wiosna, kwitnące fiołki" – prawidłowa artykulacja głosek f, f`, w, w`, różnicowanie głosek dźwięcznych i bezdźwięcznych, ćwiczenie swobodnego wypowiadania się w poprawnej formie gramatycznej.

25. "Lokomotywa"- poprawna wymowa głoski cz, usprawnianie czytania, zabawa ruchowa i śpiew.

26. "Cudowne miasteczko" – prawidłowa artykulacja głosek c, cz, różnicowanie opozycji c-cz, analiza i synteza słuchowa, słuchanie i koncentracja.

27. "Cudowny las" – prawidłowa wymowa głosek szumiących, różnicowanie opozycji głoska dźwięczna – bezdźwięczna, swobodne wypowiadanie się, ćwiczenie pamięci.

28. "Fruwające ptaki" – usprawnianie precyzyjnych ruchów języka, prawidłowa artykulacja głoski r, ćwiczenie ruchów manualnych.

29. "Domek Tomka" – artykulacja głosek t, d, różnicowanie opozycji głoska dźwięczna – bezdźwięczna, usprawnianie percepcji wzrokowej.

30. "Półki i bułki" – artykulacja głosek p, p`, b, b`, różnicowanie opozycji głoska dźwięczna – bezdźwięczna, bogacenie słownictwa, stosowanie przyimków.

31. "Prawda czy fałsz?" – umiejętność wyrażania swojego zdania, artykulacja głosek k, k`, g, g`, ch, ćwiczenie słuchu fonematycznego.

32. "Dzień Matki" – wyrażanie emocji, ćwiczenie swobodnego wypowiadania się w poprawnej formie gramatycznej, wzbudzanie zainteresowania literaturą dziecięcą.

33. "Czarna krowa" – artykulacja głoski r, ćwiczenie wymowy i dykcji, recytacja wiersza, utrwalanie pamięci.

34. "Wyścigi językowe" - usprawnianie motoryki narządów mowy, różnicowanie opozycji głoskowych, układanie rymowanek.

35. "Logopedyczna frajda" – utrwalanie artykulacji głoski cz, poznawanie zwrotów grzecznościowych, rozwijanie ekspresji twórczej, taniec.

36. "Wakacje" – rozwiązywanie rebusów, bogacenie słownictwa, utrwalanie wymowy spółgłosek r, l, ł.

ZAKOŃCZENIE

         Po realizacji programu zajęć logopedycznych "Logopedyczna frajda" spodziewam się, że dzieci będą miały większą świadomość posługiwania się głosem oraz zdobędą umiejętności sprawnego komunikowania się werbalnego i pozawerbalnego. Realizowanie proponowanych przeze mnie zajęć logopedycznych powinno przyczynić się do rozwoju mowy dziecka poprzez usprawnianie narządów oddechowych i artykulacyjnych, ćwiczenie i utrwalanie prawidłowej wymowy, bogacenie słownictwa i form wypowiedzi, ćwiczenie dykcji, usprawnianie percepcji wzrokowej i słuchowej, a także rozwijanie słuchu fizycznego i fonematycznego.

Takie stymulowanie rozwoju mowy w formie licznych ćwiczeń i zabaw powinno także wpływać na ogólny rozwój psychoruchowy dziecka oraz zmniejszać jego problemy i trudności szkolne.

Marzena Żakowska

BIBLIOGRAFIA

1.      Balejko A.: Jak usuwać wady wymowy. Porady dla nauczycieli i rodziców. Białystok     1994;

2.      Billewicz G., Zioło B.: Mieszkańcy Lolandii. Kraków 1996;

3.      Billewicz G., Zioło B.: Ćwiczenia dykcyjne dla dzieci przedszkolnych i szkolnych. Jesień. Kraków 1998;

4.      Chmielewska E.: Zabawy logopedyczne i nie tylko. Poradnik dla nauczycieli i rodziców. Kielce 1996;

5.      Dembińska M.: Domowe zabawy logopedyczne. Warszawa 1994;

6.      Demel G.: Minimum logopedyczne nauczyciela przedszkola. Warszawa 1996;

7.      Frycie S.: Lektury odległe i bliskie. Antologia literatury dla dzieci i młodzieży. Warszawa 1991;

8.      Gauda A.: Ele mele dudki... Wyliczanki. Lublin 1995;

9.      Góral-Półrola J., Zakrzewska S.: Będę mówić poprawnie. Ćwiczenia do terapii logopedycznej głosek: sz, ż, cz, dż. Zeszyt 1. Kielce 2004;

10.  Góral-Półrola J., Zakrzewska S.: Chcę mówić poprawnie. Materiały do ćwiczeń logopedycznych. Zeszyt I. Kielce 1995, Zeszyt II. Kielce 1996;

11.  Hodges D.: Gdy dzieci się nudzą. 500 zabaw dla dzieci w każdym wieku. Warszawa 2003;

12.  Kanabrodzka A., Owczarska H., Pomianowska P.: W labiryntach ortografii. Utrwalamy s, sz, c, cz, dz, dź, dzi, dż. Warszawa 1996;

13.  Molicka M.: Bajki terapeutyczne dla dzieci. Leszno 1998;

14.  Morkowska E.: Izometryczne ćwiczenia warg, języka i żuchwy. Ćwiczenia logopedyczne nie tylko dla dzieci. Warszawa 1998;

15.  Morkowska E.: Wąż syczy pod szumiącym drzewem. Ćwiczenia logopedyczne dla dzieci. Warszawa 2000;

16.  Nowak J.E.: Wybrane problemy logopedyczne. Bydgoszcz 1993;

17.  Rodak H., Nawrocka D.: Od obrazka do słowa. Poradnik dla pedagogów, logopedów i rodziców dzieci z trudnościami w porozumiewaniu się. Warszawa 1993;

18.  Sachajska E.: Uczymy poprawnej wymowy. Metodyka postępowania ortofonicznego z dziećmi w wieku przedszkolnym. Warszawa 1987;

19.  Salach I.: Wiersze dla przedszkolaka. Płock 1995;

20.  Sawa B.: Dzieci z zaburzeniami mowy. Warszawa 1990;

21.  Sołtys-Chmielowicz M., Tkaczyk G.: Usprawnianie mowy u dzieci specjalnej troski. Metodyka postępowania. Lublin 1993;

22.  Spałek E., Piechowicz-Kułakowska C.: Jak pomóc dziecku z wadą wymowy. Kraków 1996;

23.  Stec J.: Zagadki dla najmłodszych. Materiały metodyczne. Kielce 1997;

24.  Sprawka R., Graban J.: Logopedyczne zabawy grupowe dla dzieci od 4 do 7 lat". Gdańsk 2006;

25.  Szłapa K.: Cmokaj, dmuchaj, parskaj, chuchaj. Ćwiczenia oddechowe i artykulacyjne dla najmłodszych. Gdańsk 2005;

26.  Szłapa K.: Kaczka Kwaczka, dżdżownica Andżela oraz inne zabawy utrwalające wymowę i pisownię cz, dż. Gdańsk 2005.

27.  Szłapa K.: Myszka Szarusia, żabka Żanusia oraz inne zabawy utrwalające wymowę i pisownię sz, ż (rz). Gdańsk 2005.

28.  Wrzesińska M.: Chcę poprawnie wymawiać. Ćwiczenia logopedyczne sz, cz. Poznań 1999;