Powrót

MÓWIĘ, SŁUCHAM, ROZUMIEM

Zajęcia dodatkowe w klasie piątej integracyjnej stymulujące rozwój mowy u dzieci

W 2008/2009 roku szkolnym zostanie zrealizowany cykl zajęć dodatkowych, w których weźmie udział grupa uczniów z klasy piątej integracyjnej.

Zajęcia mają na celu:

  • stymulowanie rozwoju mowy komunikatywnej;
  • rozwijanie świadomości językowej;
  • przezwyciężanie zaburzeń językowych, dotyczących różnych poziomów języka (fonologicznego, morfologicznego, syntaktycznego i semantycznego).

A ponadto:

  • poszerzenie słownika dziecka;
  • uświadomienie wieloznaczności niektórych wypowiedzi;
  • zwrócenie uwagi na znaczenie mowy ciała w procesie komunikacji;
  • ćwiczenie koncentracji uwagi;
  • doskonalenie pamięci wzrokowej;
  • rozwijanie umiejętności analizy i syntezy wzrokowej;
  • rozwijanie umiejętności analizy i syntezy słuchowej;
  • rozwijanie wyobraźni.

 

Odpowiednia stymulacja językowa może wpłynąć na podniesienie świadomości przebiegu procesu komunikowania się, co zwiększy jego skuteczność.

Większość działań tu przewidzianych (zwłaszcza odpowiednio wyselekcjonowane gry dydaktyczne) ma uczniowi dostarczać informacji o tym, czy jego wypowiedź jest poprawna i zrozumiała dla odbiorcy. A wszystko to powinno dziać się w przyjaznej, radosnej atmosferze.



Treści edukacyjne przewidziane do realizacji podczas zajęć.


Kompetencja komunikowania się w języku ojczystym:

  1. Mówienie.

    Uczeń:

    • wypowiada się jasno, wyraźnie, starannie w rozwiniętej, uporządkowanej logicznie formie na temat własnych przeżyć, sytuacji wymyślonych;
    • dobiera słowa i wyrażenia adekwatne do danego rodzaju wypowiedzi;
    • przeprowadza rozmowę telefoniczną;
    • formułuje wypowiedź na temat wysłuchanego/przeczytanego tekstu;
    • formułuje wypowiedź oceniającą lub porównującą;
    • układa krótki dialog odpowiedni do sytuacji;
    • stara się by jego mimika i gestykulacja była adekwatna do przekazywanych treści;
    • stosuje poznane słownictwo we właściwy sposób;
    • wypowiada się na temat utworu, stara się uzasadnić swoje zdanie;
    • bierze udział w dyskusji, przestrzega ustalonych zasad;

  2. słuchanie

    • słucha uważnie, stara się zrozumieć, co przekazuje bezpośredni rozmówca;
    • potrafi przytoczyć wysłuchaną treść z zachowaniem jej sensu;
    • prosi o wyjaśnienie niezrozumiałych słów;
    • wysłuchuje czytania utworów literackich;

  3. czytanie

    • czyta głośno, płynnie, wyraziście tekst z respektowaniem znaków przestankowych;
    • samodzielnie wyszukuje informacji w różnych źródłach
    • czyta cicho ze zrozumieniem;
    • chętnie sięga po książki i czasopisma dziecięce;
    • czyta tekst z odpowiednią intonacją, modulacją głosu, w odpowiednim tempie;

  4. pisanie

    • zna i napisze prawidłowo adres;
    • redaguje treść telegramu;
    • redaguje list, pozdrowienia;
    • redaguje krótkie opowiadanie odtwórcze (również z wykorzystaniem podanego słownictwa);
    • opisuje przebieg zdarzenia w formie planu;
    • redaguje wypowiedź na podstawie planu;
    • redaguje opis;
    • opisując postać wskazuje jej wady i zalety;
    • zapisuje rozmowę w formie dialogu;
    • redaguje zaproszenie;
    • próbuje redagować krótkie sprawozdanie z wykorzystaniem podanego słownictwa.

Wiadomości odnoszące się do interpretacji tekstów literackich.

Uczeń:

  • wskazuje bohaterów utworu, określa czas i miejsce akcji;
  • określa nastrój omawianego utworu lub obrazu;
  • formułuje myśl główną utworu;
  • wskazuje postać narratora;
  • zna podstawowe środki poetyckie, potrafi odnaleźć je w wierszu;
  • odróżnia narratora od postaci autora;
  • odróżnia bajkę od baśni, a baśń od mitu;
  • odróżnia w utworze elementy fantastyczne od realistycznych;
  • stara się wyjaśniać znaczenie tytułu;
  • podaje przykłady i wskazuje rolę pełnioną w danym utworze przez wyrazy dźwiękonaśladowcze;
  • nadaje nazwy i tytuły;

Wiadomości z zakresu wiedzy o języku.

Uczeń:

  • wyjaśnia wybrane zwroty frazeologiczne;
  • w zależności od celu wypowiedzi stosuje dany typ zdań;
  • stara się formułować poprawne językowo wypowiedzi.



Sposoby dochodzenia do wyznaczonych celów

Zajęcia odbywać się będą raz w tygodniu. Czas trwania: 45 min.

Osoba prowadząca: Anna Lachowicz.

Jako podstawową formę realizacji przewidziano gry dydaktyczne. Wprowadzone zostaną także elementy muzykoterapii, biblioterapii, plastykoterapii oraz zajęć teatralnych.

Na rozpoczęcie zajęć lub jako wstęp do trudniejszych zadań przewidziano ćwiczenia Dennisona. Mają one pozytywny wpływ na rozwój mowy, czytania i słuchania, pisania, rysowania, a ponadto usprawniają rozmaite funkcje mózgowe (pamięć, uwaga, orientacja w przestrzeni).

Oto przykłady takich ćwiczeń:

  • ruchy naprzemienne;
  • leniwe ósemki;
  • rysowanie oburącz;
  • wahadło;
  • kobra;
  • punkty na myślenie;
  • energetyczne ziewanie;
  • sowa;
  • aktywna ręka.

Podczas zajęć dzieci będą zachęcane do picia wody mineralnej, gdyż ma to wpływ na poprawę umiejętności szkolnych (woda aktywizuje mózg dla chemicznych i elektrycznych reakcji między nim, a układem nerwowym).

Gry dydaktyczne są atrakcyjną dla dziecka formą nauki zawierającą elementy zabawy, są ściśle powiązane z samym procesem komunikowania się. Dziecko odczuwa pojawiający się problem i dąży do jego rozwiązania próbując różnych sposobów. Może osiągnąć cel ucząc się na własnych błędach, wystarczy, że zastąpi nieskuteczne rozwiązania efektywnymi.

W trakcie gry dzieci starają się dostrzec jak najwięcej szczegółów, układają możliwie precyzyjny opis. Nauczyciel zachęca do oceny przedstawianych opisów, wskazuje na elementy brakujące, zachęca do samodzielnej analizy i poszukiwania lepszych rozwiązań. Zwraca uwagę, jak istotne jest uważne słuchanie komunikatów nadawcy i co może uniemożliwić porozumienie.

Przykłady gier:

  • Jaki przedmiot wybrałem?- dziecko wybiera w myślach jeden przedmiot znajdujący się w sali. Następnie stara się go dokładnie określić, ale nie może go nazwać. Pozostali odgadują, co to jest.
  • Co jest zawsze w tym kolorze? - uczniowie otrzymują karty z zaznaczonym kolorem. Każdy wymyśla coś, co jest zawsze takiego koloru. Opowiada o tym innym, tak by mogli odgadnąć jaki kolor ma na myśli.
  • Poszukiwanie brakującej części- do gry potrzebne są kartki pocztowe, które należy przeciąć na pół i rozdać dzieciom. Nie wolno pokazywać otrzymanych kartek. Dzieci kolejno opisują swoje kartki. Na tej podstawie odnajdują osoby, które mają brakującą połówkę kartki.

Muzykoterapia, w której w procesie terapeutycznym wykorzystywane będą nagrania, ograniczona została do muzykoterapii biernej. Muzyka (np. Mozarta) stanowić będzie tło dla pracy, mające służyć odprężeniu, a czasem również inspiracji.

Biblioterapia stosowana będzie jako czytanie tekstów, oglądanie albumów, ilustrowanych książek dla dzieci. Teksty literackie stanowić będą materiał do ćwiczeń językowych.

Proponowany wybór tekstów:

  • Lew Tołstoj Opowiastki i bajeczki (utwory wybrane);
  • Ignacy Krasicki Bajki (utwory wybrane);
  • E. Szymański Książka;
  • F. Molnar Chłopcy z Placu Broni;
  • E. Meyer-Glitzy Banda dziewcząt;
  • E. Popik Wejście do baśni;
  • D. Brett Opowiadania dla Ani;
  • E. Meyer-Glitzy Kiedy Kan-No-Mushi się obudzi;
  • I. Landau Ania i mama;
  • Inne, utwory dla dzieci i młodzieży, także zaczerpnięte z czasopism.

Podczas pracy zostaną wykorzystane wybrane utwory lub ich fragmenty. W/w książki w większości przypadków swoją tematyką poruszają częste problemy dziecięce i uczniowskie. Lektura ich stworzy okazję do rozmów, dzielenia się doświadczeniami i przemyśleniami oraz do poszukiwania skutecznych rozwiązań radzenia sobie w trudnych sytuacjach.

Plastykoterapia (terapia za pomocą sztuk plastycznych) poprzez wykorzystanie różnorodnych technik plastycznych pozwala uczniom wyrazić siebie, wytwory mogą zaś posłużyć jako materiał do ćwiczeń językowych, np. do wykonania opisu.

Zajęcia teatralne sprowadzać się będą do układania i odgrywania krótkich scenek, podczas których dzieci będą starały się formułować poprawne wypowiedzi właściwe dla danej sytuacji.

Podczas zajęć uczniowie będą m.in.:

  • regularnie wykonywać ćwiczenia logopedyczne (oddechowe, fonacyjne i artykulacyjne, a także rozwijające mowę płynną, narracyjną - przeważnie w oparciu o specjalnie dobrane teksty, np. logopedyczne wierszyki i bajeczki);
  • czytać teksty i pracować w oparciu o nie;
  • grać w rozmaite gry dydaktyczne;
  • wykonywać ćwiczenia w specjalnie opracowanych kartach pracy;
  • wypowiadać się na rozmaite tematy, przygotowywać krótkie prezentacje;
  • poszerzać swoją wiedzę na wybrane tematy;
  • wymyślać i odgrywać scenki;
  • wykonywać prace plastyczne na podany temat;
  • brać czynny udział w projektowaniu swoich działań.



Przykładowa tematyka zajęć:

  • Malowane listy- rola słów w przekazie informacji.
  • O dziewczynce, która chodziła spać z kurami, czyli jak rozumieć różne zwroty i wyrażenia.
  • Szum i szelest oraz inne wyrazy dźwiękonaśladowcze w naszej mowie codziennej. Zabawy z głosem.
  • Od zdania do opowiadania; budowanie wypowiedzi z wykorzystaniem kart pracy o zróżnicowanym stopniu trudności.
  • Czy to bajka?
  • W zaczarowanej krainie baśni.
  • Układanie opowiadania w oparciu o plan/ planu o historyjkę obrazkową z zaakcentowaniem związków przyczynowo-skutkowych.
  • Rozwijanie słownictwa opisującego ludzkie emocje - E. Popik Wejście do baśni.
  • Wypowiedź porównująca w oparciu o tekst E. Meyer-Glitzy Kiedy Kan-No-Mushi się obudzi.
  • Układamy plan zdarzeń na podstawie tekstu E. Meyer-Glitzy Banda dziewcząt.
  • Jakie cechy prawdziwego bohatera znajdujesz u Ernesta Nemeczka?
  • Gdy mówię, mówi moje całe ciało – ćwiczenia teatralne; wzbogacanie dialogu gestami i mimiką.
  • Posłuchaj, co namalowałem- ćwiczenia w opisywaniu.
  • Rymowanki, wyliczanki, czyli rozwijanie zdolności rymowania.
  • Chcę wam dziś opowiedzieć o... ćwiczenie wystąpień na forum grupy.
  • Różne sposoby komunikowania się na przykładzie języka migowego i piktogramów.
  • Piszemy zaproszenie dla rodziców na uroczystość klasową z okazji Dnia Rodzinnego.
  • Piszemy sprawozdanie z wycieczki klasowej w oparciu o zgromadzone słownictwo i pytania pomocnicze.

 

Anna Lachowicz

pedagog specjalny






Bibliografia

  • E. Słodownik-Rycaj Rozwijanie mowy komunikatywnej dziecka. Warszawa 1998;
  • T. Zawisza-Chlebowska (oprac.) Jutro pójdę w świat. Przedmiotowy system oceniania. Wymagania edukacyjne wynikające z realizowanego programu nauczania (nr DKW – 4014-34/99);
  • Małgorzata Zięba Program pracy dydaktyczno-wychowawczej podczas trwania śródrocznej kolonii w Ustce;
  • Elżbieta Cieślak Program własny do pracy z dziećmi w SP nr 2 w Sochaczewie w ramach zajęć koła dziennikarskiego.
  • Skorek Ewa Małgorzata 100 tekstów do ćwiczeń logopedycznych.
  • Red. Joanna Zwoleńska Twórcza Kinezjologia w praktyce – propozycje dla każdego Warszawa 2004;
  • Lucyna Jaroch-Połom Bajeczki logopedyczne. Zabawne historyjki usprawniające mowę dziecka.
  • Marta Franaszczuk-Truszkowska Biblioterapia dla klas IV-VI szkoły podstawowej. Gdańsk 2006;