W Szkole Podstawowej Nr 2 w Błoniu dzieci mogą liczyć na pomoc logopedy. Uczniowie mający problemy w mówieniu, z wadami wymowy mają organizowane zajęcia logopedyczne. Na zajęciach specjalista diagnozuje logopedyczne problemy ucznia, bada jego wymowę, bada sprawność motoryczną narządów artykulacyjnych, słuch fizyczny i fonematyczny. Następnie w ramach terapii logopedycznej dzieci wykonują liczne ćwiczenia, mające na celu eliminowanie zaburzeń mowy i wad wymowy. Są to m.in. ćwiczenia oddechowe, fonacyjne, logarytmiczne, głosowe, słuchowe, rozwijające pamięć, analizę i syntezę wzrokowo-słuchową. Ważnym ćwiczeniem jest usprawnianie motoryki narządów artykulacyjnych, czyli języka, warg, podniebienia miękkiego, policzków.
Zapraszamy do naszego GABINETU LOGOPEDYCZNEGO (sala 39):
Marzena Żakowska i Aneta Paczesna
ROZWÓJ MOWY DZIECKA
I ZNACZENIE OPIEKI LOGOPEDYCZNEJ
MINIMUM LOGOPEDYCZNE DLA RODZICÓW
Prawidłowe kształtowanie się i rozwój mowy stanowią podstawę rozwoju osobowości. Dzięki rozumieniu mowy dziecko poznaje otaczający je świat, a dzięki umiejętności mówienia, potrafi wyrażać swoje uczucia, spostrzeżenia, pragnienia. Jeżeli rozwój mowy przebiega prawidłowo, prawidłowo przebiega także proces myślenia, gdyż są one ze sobą ściśle powiązane.
Rozwój mowy dziecka uwarunkowany jest czynnikami zewnętrznymi i wewnętrznymi. Czynniki zewnętrzne (środowiskowe) to właściwy kontakt językowy i emocjonalny. Czynniki wewnętrzne zaś to prawidłowy słuch, norma intelektualna, sprawność fizyczna, zwłaszcza w zakresie narządów mowy.
Kształtowanie się mowy dziecka ma ścisły związek z jego rozwojem społeczno-emocjonalnym. Częste kontakty werbalne z otoczeniem przyśpieszają ten rozwój doskonaląc wymowę, bogacąc słownictwo, ucząc prawidłowego stosowania zasad gramatycznych, właściwego posługiwania się melodią, akcentem i rytmem mowy. W przypadku jakichkolwiek zaniedbań środowiskowych, braku wzorców do naśladowania (np. głuchoniemi rodzice), czy też braku prawidłowego wzorca (np. wada wymowy w rodzinie) może wystąpić opóźnienie rozwoju mowy lub też jej zaburzenie.
Problemami, związanymi z zaburzeniami mowy i wszelkimi trudnościami w komunikowaniu się, zajmuje się LOGOPEDIA.
W rozwoju mowy dziecka wyróżnia się 4 okresy kształtowania mowy:
· okres melodii (0 -1 rok życia),
· okres wyrazu (1 -2 rok życia),
· okres zdania (2 -3 rok życia),
· okres swoistej mowy dziecięcej (3 -7 rok życia).
Pod koniec okresu swoistej mowy dziecięcej, w wieku 6-7 lat, dziecko powinno posiadać pełną umiejętność budowania wypowiedzi i posługiwania się formami obowiązującymi w danym języku. Jego wymowa wykształca się ostatecznie i dziecko powinno prawidłowo wymawiać wszystkie głoski. Zasób słownikowy waha się od 3500 do 7000 słów, w zależności od środowiska, w którym ono przebywa.
Uzyskany przez 7-latka poziom rozwoju mowy stanowi jeden z ważniejszych aspektów dojrzałości szkolnej. Jeżeli więc u dziecka zaczynającego naukę w szkole podstawowej występują różne problemy w mówieniu i w wymowie, mogą one negatywnie wpływać na jego postępy w nauce i pozycję społeczną w grupie rówieśniczej. Konsekwencje wadliwej wymowy przejawiają się również w sferze poznawczej i emocjonalnej. Uczniowie z wadami wymowy źle wymawiają poznane głoski, źle nazywają i piszą litery, miewają trudności w ich odczytywaniu. Pojawiają się agramatyzmy, zniekształcenia i trudności z prawidłową budową zdań. W takiej sytuacji niezwykle ważna jest pomoc specjalisty, logopedy.
Najczęściej spotykanymi u dzieci wadami wymowy są:
· Sygmatyzm (seplenienie), polegający na nieprawidłowym wymawianiu głosek detalizowanych, czyli: szeregu syczącego (s, z, c, dz), szeregu szumiącego (sz, ż, cz, dż), szeregu ciszącego (ś, ź, ć, dź).
· Rotacyzm (reranie), czyli nieprawidłowa wymowa głoski „r”.
· Kappacyzm i gammacyzm – wady wymowy polegające na nieprawidłowej realizacji głosek tylnojęzykowych zwartych: k, g, k`, g`.
· Lambdacyzm – wadliwa wymowa l, l`.
· Wadliwa wymowa głosek wargowo-zębowych: f, w, f`, w`.
· Mowa bezdźwięczna – typ dyslalii, w którym zniekształceniu ulega fonologiczna kategoria dźwięczności, dotycząca głosek: b, b`, d, g, g`, dż, dz, dź, w, w`, ż, z, ź.
Wady wymowy utrudniają funkcjonowanie dziecka w roli ucznia, obniżają możliwości i osiągnięcia szkolne, dlatego niezwykle ważne jest zapobieganie ich powstawaniu. Znaczącą rolę w tym procesie pełnią rodzice.
Rodzice powinni:
· Dawać prawidłowe wzorce wymowy, czyli do dziecka zawsze mówić poprawnie, wyraźnie, bez używania tzw. języka dziecięcego (spieszczania).
· W przypadku zauważenia osłabionych reakcji słuchowych należy niezwłocznie udać się z dzieckiem do audiologa i wykonać badanie słuchu.
· Jeżeli zauważymy u dziecka wadę zgryzu, należy zapewnić mu opiekę ortodontyczną, gdyż może ona być przyczyną nieprawidłowej wymowy.
· Nie wolno tłumić naturalnej aktywności słownej dziecka, lekceważyć, czy uciszać, a wręcz przeciwnie, należy słuchać wypowiedzi swoich pociech, zadawać pytania, dużo rozmawiać, opowiadać, czytać.
· Nie należy zawstydzać dziecka wadliwą wymową, żądać by kilkakrotnie powtarzało swoją wypowiedź, bo może to spowodować zahamowanie dalszego rozwoju mowy. Możemy powtórzyć po dziecku, dając prawidłowy wzorzec wypowiedzi, ale bez zbędnego komentarza.
· Nie powinno się zmuszać dziecka do wcześniejszego wymawiania poszczególnych głosek (np. 4-latka wymawiać sz, ż, cz, r), gdyż nieprzygotowane narządy artykulacyjne i nierozwinięty słuch fonematyczny, mogą spowodować deformacje poszczególnych dźwięków mowy.
· Jeżeli zaś dziecko osiągnęło wiek, w którym powinno już mieć w pełni ukształtowaną wymowę, a nie ma, należy zasięgnąć opinii logopedy i rozpocząć terapię logopedyczną.
W Szkole Podstawowej Nr 2 w Błoniu dzieci mogą liczyć na pomoc logopedy. Uczniowie mający problemy w mówieniu, z wadami wymowy mają organizowane zajęcia logopedyczne. Na zajęciach specjalista diagnozuje logopedyczne problemy ucznia, bada jego wymowę, bada sprawność motoryczną narządów artykulacyjnych, słuch fizyczny i fonematyczny. Następnie w ramach terapii logopedycznej dzieci wykonują liczne ćwiczenia, mające na celu eliminowanie zaburzeń mowy i wad wymowy. Są to m.in. ćwiczenia oddechowe, fonacyjne, logarytmiczne, głosowe, słuchowe, rozwijające pamięć, analizę i syntezę wzrokowo-słuchową. Ważnym ćwiczeniem jest usprawnianie motoryki narządów artykulacyjnych, czyli języka, warg, podniebienia miękkiego, policzków.
Reedukacja wad wymowy obejmuje korygowanie wadliwych głosek i wywoływanie głosek prawidłowych, a następnie ich utrwalanie w sylabach, wyrazach, zdaniach, mowie spontanicznej. Zajęcia logopedyczne mają na celu także wzbogacanie słownika dzieci, umiejętności budowania swobodnej wypowiedzi pełnymi zdaniami, w poprawnej formie gramatycznej, ćwiczenie dykcji i płynnej wymowy.
Dla zrealizowania tych celów w pracy z dziećmi wykorzystuje się liczne pomoce logopedyczne i dydaktyczne. Od II semestru funkcjonuje nowy gabinet logopedyczny, który mieści się w sali 39 (za świetlicą szkolną). Jest on schludnie urządzony i bogato wyposażony. Spotkania z logopedą zazwyczaj odbywają się raz w tygodniu i niezmiernie ważne dla pozytywnych efektów terapii jest, aby dziecko wykonywało ćwiczenia również w domu, systematycznie przez ok. 15-20 minut dziennie.
Mowa jest głównym środkiem porozumiewania się między ludźmi, jej prawidłowy rozwój stanowi podstawę kształtowania osobowości - o tym rodzice powinni pamiętać. Zainteresowanym rodzicom także służymy pomocą i poradą, co robić, by nasze dziecko mówiło prawidłowo.
Zapraszamy do naszego GABINETU LOGOPEDYCZNEGO (sala 39):
Marzena Żakowska,
Aneta Paczesna
LITERATURA:
1. Balejko A.: Jak usuwać wady wymowy. Porady dla nauczycieli i rodziców. Białystok 1994;
- Demel G.: Minimum logopedyczne nauczyciela przedszkola. Warszawa 1996;
- Rodak H., Nawrocka D.: Od obrazka do słowa. Poradnik dla pedagogów, logopedów i rodziców dzieci z trudnościami w porozumiewaniu się. Warszawa 1993;
- Spałek E., Piechowicz-Kułakowska C.: Jak pomóc dziecku z wadą wymowy. Kraków 1996.